De getatoeëerde Lorelei / Jaap Harten.
Uitgeverij de Bezige Bij, 1969, 224 blz.
De homoseksuele subcultuur van Berlijn tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog werd al door Christopher Isherwood gememoriseerd in twee romans. De musical die hierop werd gebaseerd (later verfilmd met Liza Minnelli in de hoofdrol) is de klassieker Cabaret. Jaap Harten heeft er in zijn versie de Nederlandse connectie in verwerkt: Marinus van der Lubbe. Alle deelnemers aan het turbulente nachtleven worden underdogs als de naziepartij opkomt en hun leven verandert: in plaats van kleurrijk heten ze zigeuner of homoseksueel, in plaats van individu, zijn ze gerubriceerd als jood, communist, landverrader. De centrale figuur is de getatoeëerde Lorelei, een nichtenmoeder, die haar hoerenjongens voor ernstige misstappen tracht te behoeden in een tijd van arrestaties, veroordelingen, en concentratiekampen. Uiteindelijk zal hun leven alleen nog in haar herinnering bestaan. Harten verwijst naar Isherwood, Auden en Spender en deelt ze in bij Hitler, Röhm en Tucholsky: ‘personificaties van een tijdsbeeld; ze zijn de zetbazen van mijn fantasie’.